Trước khi đưa heo nái lên sàn đẻ, cần cung cấp một môi trường sạch sẽ và khô ráo, di chuyển những con nái lên sàn đẻ trước 1-5 ngày so với ngày đẻ dự kiến (có trại di chuyển lên trước 14 ngày). Các trường hợp đẻ khó, cần phải có biện pháp phù hợp để can thiệp khi heo đẻ.
Các hành vi của nái trước khi đẻ
Khoảng thời gian trước khi đẻ | Đặc trưng/hành vi của nái |
---|---|
0-10 ngày | Các tuyến vú bắt đầu to hơn và sậm màu |
0-10 ngày | Hai mép âm hộ phồng to |
2 ngày | Các tuyến vú căng to và tiết ra một ít dịch |
12-24 giờ | Tuyến vú bắt đầu tiết sữa |
12-24 giờ | Bồn chồn, cắn ổ |
6 giờ | Sữa tiết ra dồi dào |
30 phút-4 giờ | Tăng nhịp thở |
15-60 phút | Nái thôi cựa quậy và nằm im |
30-90 phút | Rặn, tiết dịch có máu, chất nhờn và phân xu heo con |
NÁI ĐẺ BÌNH THƯỜNG
- Heo con đầu tiên được sinh ra
- Khoảng một nữa con đầu ra trước và một nữa con chân ra trước
- Nái rặn nhè nhàng vừa phải
- Khoảng cách mỗi con heo khoảng 15 phút
- Tổng thời gian đẻ giữa mỗi ổ đẻ khác nhau, tuy nhiên chúng thường nằm ở khoảng < 2,5 giờ.
- Nhau heo có thể ra sau 2-4 giờ kể từ con cuối cùng được sinh ra, tuy nhiên cũng có trường hợp nhau ra cùng với heo con.
- Dịch tiết tiết ra ít
DẤU HIỆU NÁI ĐẺ KHÓ
- Mang thai dài hơn 116 ngày.
- Bỏ ăn
- Dịch tiết có máu và phân heo con nhưng không rặn
- Rặn nhưng không ra con
- Khoảng thời gian giữa mỗi con heo dài hơn 1 giờ và bụng heo nái vẫn còn to
- Có mùi hôi, tanh dịch tiết màu nâu, xám
- Heo nái đỏ mắt
- Kiệt sức sau khi đau bụng kéo dài
- Nái kiệt sức, thở dốc, không đứng nổi
Sau khi kiểm tra và đoán chắc là heo nái đang đẻ khó, chúng ta cần thực hiện ngay các biện pháp can thiệp xem có heo con đang nằm kẹt ở cổ tử cung không? Nên cẩn thận vừa kiểm tra vừa xoa bóp bầu vú heo sẽ tránh được tình trạng đang kiểm tra mà heo nái đứng lên. Khi kiểm tra cổ tử cung, tại đây ta có 2 trường hợp:
- Không có heo con trong cổ tử cung =>xem xét sử dụng oxytocin để tăng cường các cơn co bóp tử cung.
- Có heo con trong cổ tử cung => móc heo con ra và đợi tiếp.
Khi heo con cuối cùng khô, tiến hành kiểm tra, thăm khám lại bên trong lần nữa để xác định xem có còn heo con không. Sau đó, bắt buộc phải tiêm kháng sinh và kháng viêm. (Ở heo nái chỉ nên dùng kháng sinh thuộc nhóm Beta-Lactam và kháng viêm non-corticoid) để tránh viêm tử cung, mất sữa.
Bảng hướng dẫn thời gian can thiệp | ||
Chỉ dẫn | Bình thường | Cần chú ý |
Từ lúc bắt đầu rặn cho đến sinh được có heo đầu tiên | 2 tiếng | Lâu hơn: kiểm tra tư thế thai của heo con |
Từ con thứ 1 – đến con thứ 2 | 1,5 tiếng | Lâu hơn: can thiệp |
Con đầu tiên – con cuối cùng | 3 tiếng | Lâu hơn: cân nhắc sử dụng kháng sinh chống viêm nhiễm |
Khoảng cách thời gian giữa mỗi con | Trung bình 15 phút (chênh lệch từ 1 phút -> 4 tiếng) | Lâu hơn 1 tiếng: can thiệp |
Tư thế thai | Thai ngược (chân ra trước): 40% | Thai xuôi (đầu ra trước): 60% |
Vỡ dây rốn sau khi sinh | 35% | Những con heo cuối gặp nhiều hơn |
Dây rốn khô | Sau 6 giờ (4-16 giờ) | Sau 24 giờ chưa khô: kiểm tra viêm nhiễm |
Tổng thời gian đẻ | Trung bình 4 tiếng (1-16 tiếng) | Tùy theo lứa đẻ. |
Chú ý:
- Cần cân nhắc khi dùng đến biện pháp can thiệp vào tử cung heo, bởi vì một khi đã can thiệp, chắc chắn heo sẽ bị viêm nhiễm rất nặng, nếu điều trị không triệt để sẽ dẫn đến viêm vú, viêm tử cung và mất sữa có thể ảnh hưởng đến lứa đẻ kế. Theo kinh nghiệm của các thành viên trong HCNTV thì nếu từ con 1-6 (hơn phân nữa ổ) heo bạn đẻ nhanh và êm xuôi thì không nên can thiệp. Heo có tổng thời gian đẻ lâu hơn 4 tiếng nên sử dụng kháng sinh để chống viêm nhiễm.
- Không bao giờ sử dụng Oxytocin trước khi xác định nguyên nhân vấn đề.
LÀM THẾ NÀO ĐỂ CAN THIỆP?
***Việc can thiệp cần được thực hiện một cách nhẹ nhàng. Các cơ quan bên trong dạ con rất dễ tổn thương dẫn đến viêm, sưng, chảy máu, nặng hơn có thể làm chết heo mẹ và heo con.
- Nên có kiến thức về cơ quan sinh sản của heo.
- Rửa sạch khu vực xung quanh hậu môn và âm hộ heo mẹ.
- Cắt ngắn móng tay
- Cách tay cần được rửa sạch bằng xà phòng, đeo găng tay và bôi thật nhiều gel bôi trơn
- Chụm đầu các ngón tay lại, khi mở mép âm hộ ra, nhẹ nhàng đưa tay vào trong
- Tay có thể cảm nhận được độ rộng, hẹp của khung xương chậu
- Nếu con nái chưa sẵn sàng đẻ thì cổ tử cung sẽ đóng
- Chúng ta có thể đưa tay vào sâu tận bên trong cả 2 bên sừng tử cung
- Dạ con cần được kiểm tra xem có tổn thương không (sưng, viêm)
- Xác định nguyên nhân đẻ khó
CÁC NGUYÊN NHÂN CHÍNH GÂY ĐẺ KHÓ VÀ BIỆN PHÁP CAN THIỆP
Nguyên nhân | Giải pháp can thiệp |
---|---|
Tử cung co bóp yếu | Quy trình can thiệp: Chắc chắn rằng cổ tử cung đã mở và không có gì chặn ở cổ tử cung Kéo heo ra bằng cách nắm mũi (ảnh 1, ảnh 2) hoặc dùng thòng lọng (ảnh 1, ảnh 2) Tiêm oxytocin Đuổi heo dậy Mở quạt làm mát heo |
Vị trí thai sai tư thế | Sửa lại tư thế cho xuôi |
| Móc heo con ra rồi may lại (khó) |
| Mổ lấy thai |
| Thụt rửa trực tràng bằng nước ấm |
Bàng quang đầy làm kẹt heo con | Đuổi heo dậy để ép heo tiểu Tiêm oxytocin Hiếm khi buộc phải thông tiểu |
Lệch tử cung | |
Can thiệp thủ công | |
Heo con quá lớn | |
Heo nái bị kích động | Tiêm thuốc an thần (Prozil Fort) Tiêm oxytocin Tách heo con ra cho đến khi heo nái nằm yên và đẻ xong (tránh heo nái cắn con) |
Sót nhau/máu và mủ còn chảy ra | Hiếm khi gặp – thường là do còn heo con bên trong dạ con => thụt rửa, dùng oxytocin hoặc prostaglandin kích thích co bóp cơ trơn |
Xuất huyết | Cầm máu bằng vitamin K |
Biên dịch và biên tập: Hội chăn nuôi Trà Vinh team
Fanpage: https://www.facebook.com/hoichannuoitravinh/
Pingback: Oxytocin, những điều cần biết - Hội Chăn Nuôi Trà Vinh
Pingback: Cách dùng Oxytocin trên heo - Hội Chăn Nuôi Trà Vinh